چهارشنبه 17 خرداد 1402

مقدمه

از آغاز پيدايش صنعت نفت، حمل نفت‌خام از محل استخراج تا مراكز تصفيه و از پالايشگاه‌ها تا مراكز مصرف با توجه به تكنولوژي روز، به كمك وسايل متنوعي انجام مي‌شد، در روزگاري از حيوانات باركش و بشكه استفاده مي‌شد تا اينكه وسائط نقليه موتوري، كاميون، كشتي و راه‌آهن جاي آنها را گرفتند. در ابتدا نفت آسان و ارزان به دست نمي‌آمد. به علت خرابي راه‌ها و انواع مشكلات، توزيع آن بسيار محدود بود. با گذشت زمان و توسعه صنعت نفت، مصرف زياد شده و با گسترش صنايع فرآورده‌هاي نفتي پايه فعاليت‌ها شدند.
تلاش انسان براي يافتن وسيله حمل ساده‌تر و ارزان‌تر نفت‌خام، روز به روز بيشتر مي‌شد تا سرانجام بشر با نيروي دانش و بينش خود بهترين راه را براي انتقال اين جوهرسيال يافت.
اولين خط لوله نفت 143 سال پيش در جهان ساخته شد. كاربري بالا با حداقل هزينه، خطوط لوله نفت را به سرعت در ميان كشورهاي توليد كننده و مصرف كننده مواد نفتي متداول كرد و به اين ترتيب موقعيت خط لوله به عنوان مناسب‌ترين وسيله حمل نفت‌خام در دنيا تثبيت شد.

نگاهي كوتاه به تاريخ خطوط لوله در ايران

  • سال 1287 فوران چاه "نمره يك" مسجد سليمان و احداث نخستين تلمبه خانه
  • سال 1289 نخستين خط لوله آماده بهره برداري شد
  • سال 1290 احداث ساختمان اوليه خط لوله از مسجد سليمان به آبادان به پايان رسيد
  • سال 1300 خط لوله ديگري به قطر 30 سانتيمتر از مسجد سليمان به آبادان كشيده شد
  • سال 1309 خط لوله‌اي از هفتكل به كوت عبدا... اهوازكشيده شد
  • سال 1314 چهارمين خط لوله به قطر 3 اينچ و به طول 220 كيلومتر در مسير نفت شهر - كرمانشاه احداث شد
  • سال 1318 اولين خط لوله نفت تصفيه شده با كمك مهندسين ايراني بين آبادان و اهواز به قطر 4 اينچ و با يك مركز انتقال نفت به ظرفيت يكصد هزار تن در سال احداث شد. طول اين خط لوله 121 كيلومتربود
  • سال 1319 خط لوله بين گچساران، آبادان به طول 264 كيلومتر و قطر 5/30 سانتي‌متر احداث شد
  • سال 1323 دومين خط لوله به قطر 6 اينچ به طول 121 كيلومتر و ظرفيت 250 تن به موازات لوله قبلي بين آبادان و اهواز كشيده شد
  • سال 1326 خط لوله به قطر5/30-5/25 سانتي‌متر بين لالي و مسجد سليمان ايجاد و به خط لوله مسجد سليمان متصل و مورد بهره‌برداري قرار گرفت
  • سال 1335 خط لوله 10 اينچ اهواز - ازنا به طول 428 كيلومتر احداث شد
  • سال 1336 خط لوله مذكور به طول 822 كيلومتر شامل پنج مركز انتقال و تقويت فشار در مسير اهواز - ري آماده بهره‌برداري شد .همچنين در اين سال خط لوله 6 اينچ ازنا - اصفهان مورد بهره‌برداري قرار گرفت
  • سال 1337 احداث خط لوله 6 و 8 اينچ تهران - قزوين - رشت آغاز شد
  • سال 1339 خط لوله 8 اينچ ري – قزوين مورد بهره‌برداري قرار گرفت
  • سال 1340 خط لوله 8 اينچ ري - شاهرود - مشهد افتتاح شد

نفت در ایران

نفت براي اولين بار در سال 1304 شمسي به بازار ايران عرضه شد. مصرف نفت كشور - به جز استان‌هاي شمالي كه نفت آن از كشور شوروي تأمين مي‌شد- حدود 12400 متر مكعب در سال بود. تا سال 1318 كه ورود نفت محصول از خارج كشور قطع شد و مصرف نفت به 250 هزار متر مكعب در سال رسيد . احداث جاده‌ها، راه‌اندازي راه‌آهن سراسري، آساني مصرف و قيمت مناسب نفت باعث شدند تا به تدريج نفت جايگزين هيزم و ذغال در زندگي مردم ايران شود.
ازدياد مصرف فرآورده‌هاي نفتي، آگاهي از مناسب بودن اين مواد براي مصارف مختلف و ايجاد صنايع بزرگ و كوچك، نقش پخش و توزيع مواد نفتي را حساس‌تر كرد. وابستگي صنعتي، اجتماعي و اقتصادي به مواد نفتي به مرحله‌اي رسيد كه در سال 1332 شمسي نياز به تأمين مصرف استان‌هاي شمالي و مركزي كشور از راه مناسب و مطمئن احساس شد.
از مدتها قبل روشن شده بود كه وسائط مختلف حمل و نقل فرآورده‌هاي نفتي اعم از نفتكش‌ها و مخزن‌دارهاي راه‌آهن -با توجه به حجم نيازها و گسترش روز افزون تقاضا- در آينده وسايل قابل اطميناني نخواهند بود. به دنبال گسترش وسائط موتوري، پيشرفت‌هاي صنعتي، بالا رفتن سطح زندگي مردم و عادت به مصرف سوخت تصميم به احداث خطوط لوله براي حمل مواد نفتي وارد مراحل جدي‌تر شد.
بنابراين احداث خط لوله، امكان تأمين مقدار پيش‌بيني شده مواد نفتي را به طور اطمينان بخشي ميسر مي‌ساخت. تلاش پيگير آغاز شد. اولين ثمره آن، نخستين خط لوله سراسري ايران بود كه با ظرفيت 100 هزار بشكه در روز در مهرماه 1336 آغاز به كار كرد. فاتح جديد حمل و نقل فرآورده‌هاي نفتي نقاط مركزي، شمال و شرق كشور را در نورديد. افزايش مصرف فرآورده‌هاي نفتي در ناحيه مركزي چنان سريع بود كه پالايشگاه تهران ساخته شد و شروع به كار كرد و در سال 1344 به منظور تأمين نفت‌خام مورد نياز پالايشگاه تهران خط لوله‌اي به طول 754 كيلومتر احداث شد.
خطوط لوله ري- قزوين- رشت، ري- شاهرود- مشهد خطوطي بودند كه به تدريج ساخته شده و كار انتقال فرآورده‌هاي نفتي را انجام دادند. در زمان شروع، تكنولوژي خطوط لوله براي كشورمان بسيار جديد بود به طوري‌كه اين تكنولوژي از نظر علمي حداقل 50 سال از سطح علمي دانشگاه‌هاي كشور جلوتر بود. مرارت‌هاي بسيار و فداكاري‌هاي بي‌شماري انجام شد تا متخصصين و كاركنان ايراني توانستند خود عهده‌دار احداث خطوط لوله، بهره‌برداري و انجام امور تعميراتي شوند. حالا پس از گذشت 50 سال از آن روزها، خطوط لوله چنان ابعاد گسترده‌اي يافته‌اند كه در حوزه مديريت، امور خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شريان اصلي سوخت‌رساني به تمام كشور و يكي از حساس‌ترين مسئوليت‌ها را بر عهده دارد. ادارات ستادي اين مديريت متشكل از معاونت‌هاي بهره‌برداري، فني، مالي و اداري و ساير واحدهاي مربوطه در تهران مستقر هستند و قسمت‌هاي عملياتي در 12 منطقه در سراسر كشور پراكنده‌اند. 14 هزار كيلومتر خطوط لوله از قطر 4 اينچ تا 32 اينچ در49 مسير،110 مركز انتقال، 56 تاسيسات و 9 ايستگاه فشارشكن در گذرند و با صلابت و اطمينان سوخت‌رساني به ميهن عزيزمان را عهده دارند.

اخذ گواهينامه هاي بين المللي

دانش و تجربه متخصصين و كاركنان اين شركت در تمام زمينه هاي مربوط موجب شده اين شركت، مطابق با استانداردهاي بين المللي و تكنولوژي روز جهان در جهت آباداني و پيشرفت كشور گام بردارد. در اين راستا اخذ گواهينامه هاي استاندارد از شركت DQS و IQNET ، در تمام سايتهاي مناطق تابعه از جمله مراكز انتقال نفت ، تأسيسات ، ايستگاههاي مخابراتي ، و حفاظت از زنگ با توجه به پراكندگي آنها در گسترة ميهن اسلامي ، به عنوان يكي از افتخارات اين شركت، حائز اهميت است
ضمناً شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران به عنوان يكي از شركتهاي برتر در استقرار سيستمهاي مديريتي در سطح كشور ، موفق به دريافت تنديس جايزه DQS در چهارمين سمينار مديريت كيفيت جامع T . Q. M شده است.
لازم به ذكر است تاريخ تاسيس شركت 3/7/79 ميباشد.
  • 1 مميزي موفقيت آميز استاندارد كيفيت مديريت " ISO9001 " در كليه مناطق تابعه و صدور گواهينامه مربوط از طريق شركت DQS .
  • 2 مميزي موفقيت آميز استاندارد حفظ محيط زيست" ISO14000 " در 9 منطقه عملياتي و صدور گواهينامه مربوط از طريق شركت DQS .
  • 3 مميزي نهايي و تاييد مديريت استاندارد ايمني و بهداشت حرفه اي محيط كار" OHSAS-18001 " در 8منطقه عملياتي و صدور گواهينامه مربوط .
  • 4 مميزي نهايي و تائيد استاندارد يكپارچه نمودن سيستم " I.M.S "در 8 منطقه عملياتي و صدور گواهينامه مربوط .